Μπλε αλώνι, η 5η μας συνάντηση / Πιραντέλλο - Μικρός απολογισμός

Η 5^η μας συνάντηση μας ανέβασε το πρωί του Σαββάτου 4 Φλεβάρη στην Άνω Πόλη, στο Κουλέ Καφέ. Εδώ θα βρείτε τη σελίδα του "Κύκλου" που μας φιλοξένησε για να ενημερώνεστε για τις ενδιαφέρουσες δράσεις του: ΚΥΚΛΟΣ

Εδώ θα βρείτε το υλικό που προτάθηκε για ακρόαση και ανάγνωση για τη συγκεκριμένη συνάντηση: ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ – ΜΠΛΕ ΑΛΩΝΙ  

Ξεκινώ τον μικρό απολογισμό μας από τα εργοβιογραφικά στοιχεία του συγγγαφέα. Για μια συνοπτική ματιά διαβάστε εδώ:  Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ και εδώ: ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ FRANCO ZEFFIRELLI

«Εγώ λοιπόν είμαι γιος του Χάους», γράφει ο ίδιος σ’ ένα γράμμα του ο Πιραντέλο, «και όχι αλληγορικά αλλά στην κυριολεξία, γιατί γεννήθηκα σε μια αγροτική περιοχή που βρίσκεται κοντά σ’ ένα πυκνό δάσος που ονομάστηκε, στη διάλεκτό μας, Κάβουζου από τους κατοίκους του Τζιρτζέντι... διαλεκτική παραφθορά της αγνής αρχαίας ελληνικής λέξης Χάος...».  

Έλεγε πως ήταν ελληνικής καταγωγής. «Το οικογενειακό μου όνομα είναι Πυράγγελος. Το Πιραντέλλο δεν είναι παρά η φωνητική παραφθορά του: Πιραντζέλο, Πιραντέλλο…». Με αυτά τα λόγια ομολογεί το 1934 ο ίδιος ο Πιραντέλλο σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Κώστα Ουράνη, την ελληνική του καταγωγή: «Την Ελλάδα τη φέρνω μέσα μου. Αυτής το πνεύμα φωτίζει τη σκέψη μου και παρηγορεί την ψυχή μου. Μπορώ μάλιστα να σας πω ότι, χωρίς να έχω πάει, την ξέρω. Είμαι από τη Σικελία, δηλαδή τη Μεγάλη Ελλάδα…».

Και η Ελλάδα τον αντιμετωπίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο: στα 1914 τον “χρίζει” ευρωπαίο δραματουργό, μια και είναι η πρώτη χώρα μετά την Ιταλία που πρωτοπαίζονται έργα του."

Σε σχέση με τον Πιραντέλλο στο θέατρο στην Ελλάδα μάθαμε ότι η ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη υπήρξε Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΙΣΤΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  και  ενδιαφέρουσα είναι η σχέση του ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ ΜΕ ΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΛΗΣ. ενώ ως ο κατεξοχήν πιραντελικός σκηνοθέτης στην Ελλάδα θεωρείται ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ.

Εδώ διασώζεται για τις ανάγκες της ταινίας Η ΑΘΗΝΑ ΤΗ ΝΥΧΤΑ (1962), μέσα από την κινηματογραφική κάμερα, κάτι από την αύρα της παράστασης "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε" του θιάσου Δ.Μυράτ και Β.Ζουμπουλάκη (1962). Η μουσική στο έργο είναι του Μάνου Χατζιδάκι  και τα σκηνικά του Δ. Μυταρά.

Ολόκληρος ο δίσκος με τα τραγούδια της παράστασης εδώ: ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ - ΑΠΟΨΕ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΖΟΥΜΕ. Και εδώ δυο πολύ ενδιαφέρουσες εναλλακτικές εκτελέσεις: "Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΠΕΘΑΝΕ" ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΞΥΛΟΥΡΗ και η "Η ΠΕΤΡΑ" ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΛΕΡΥ ΝΤΑΝΤΩΝΑΚΗ

Εδώ ξεφυλλίζουμε το πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα της παράστασης "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα" (2003),που ανέβηκε από το ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ σε σκηνοθεσία Μαυρίκιου: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ και εδώ διαβάζουμε εν συντομία τι βρίσκεται στο κέντρο του πιραντελλικού δράματος, από τον Μάριο Πλωρίτη: ΟΙ ΜΑΣΚΕΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ

Για τον κεντρικό πυρήνα της κοσμοθεωρίας του δραματουργού διαβάζουμε: ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΖΩΗ ΣΤΟΝ LUIGI PIRANDELLO  

Τι λέει ο ίδιος για το «θέατρο του»;

«Φίλε μου, όταν ένας άνθρωπος ζει, δεν βλέπει τον εαυτό του. Δοκιμάστε λοιπόν να του τον δείξετε, την ώρα που ζει και βασανίζεται απ’ τα πάθη του, βάζοντας μπροστά του έναν καθρέφτη: ή θα μείνει κατάπληκτος βλέποντας τον εαυτό του, ή θα στρέψει αλλού τα μάτια για να μην τον βλέπει, ή θα φτύσει αγανακτισμένος την εικόνα του ή θα δώσει θυμωμένος μια γροθιά για να τη σπάσει. Κι αν έκλαψε, δεν μπορεί πια να κλάψει. Κι αν γελούσε δεν μπορεί πια να γελάσει. Με δυο λόγια γίνεται οπωσδήποτε κάποια ζημιά. Αυτή η ζημιά είναι το θέατρο μου».

Για το συνολικό του έργο αλλά κυρίως για το δραματουργικό του έργο, που αριθμεί πάνω από σαράντα θεατρικά και συγκεκριμένα «για αυτή τη μαγική δύναμη να μετατρέπει την ψυχολογική ανάλυση σε καλό θέατρο» τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. το 1934. Εδώ βλέπουμε τεκμήριο από την τελετή απονομής: NOBEL 1934

Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας και αυτή τη φωτογραφία: Ο ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΟΝ ΆΛΜΠΕΡΤ ΑΪΝΣΤΑΙΝ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1935. Έχει ειπωθεί πως ο Πιραντέλλο είναι Αϊνστάιν της δραματουργικής τέχνης. Στα έργα του έχουμε την Ιδέα της Σχετικότητας εφαρμοσμένη στον κόσμο της διάνοιας και του συναισθήματος.

Και περνάμε στην λογοτεχνία με την: "ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ, ΜΠΑΛΖΑΚ, ΧΟΦΜΑΝ" και την εισήγηση: LUIGI PIRANDELLO: ΑΠΟ ΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ- ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ .

Για τα βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά: BIBLIONET  και  ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ

Στεκόμαστε στο "ΖΗΤΟΥΝ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ ΣΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ" του Antonio Tabucchi σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη. Πρωταγωνιστής είναι ένας ηθοποιός που υποδύεται τον μεγάλο Πορτογάλο ποιητή, τον Φερνάντο Πεσσόα, ή ίσως ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα που υποδύεται -σε όλη του τη ζωή υποδυόταν κάποιον ο Πεσσόα- έναν ηθοποιό ο οποίος υποδύεται τον ποιητή.

Στεκόμαστε επίσης στη συναρπαστική, μυθιστορηματική βιογραφία του Πιραντέλλο από τον συντοπίτη του ΑΝΤΡΕΑ ΚΑΜΙΛΕΡΙ (ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2002)

Για τον Πιραντέλλο στον κινηματογράφο, συνοπτικά: ΤΙΤΛΟΙ ΤΑΝΙΩΝ. Σταθήκαμε στην αριστουργηματική ταινία ΧΑΟΣ (KAOS) ΤΩΝ ΠΑΟΛΟ ΤΑΒΙΑΝΙ, ΒΙΤΟΡΙΟ ΤΑΒΙΑΝΙ (1984), της οποίας το σενάριό της βασίστηκε σε νουβέλες του Πιραντέλλο και την πολύ πρόσφατη ΛΕΟΝΟΡΑ ΑΝΤΙΟ - LEONORA ADDIO (2022), που αφηγείται την ιστορία του περιπετειώδους ταξιδιού της τέφρας του Πιραντέλλο από τη Ρώμη στο Αγκριτζέντο, ανάμεσα σε ατυχήματα, συναντήσεις και οράματα. Να σημειώσω ότι περιμένουμε να προβληθεί και στην Ελλάδα η ταινία LA STRANEZZA (2022) του Roberto Andò, με τον Toni Servillo στον ρόλο του Πιραντέλλο. Ίσως θα μπορούσαμε να κανονίσουμε να τη δούμε μαζί.  

Μια ενδιαφέρουσα επαφή με την προσωπικότητα του Πιραντέλλο είχαμε μέσα από τη ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΛΟΥΙΤΖΙ ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΕΚΟ ΛΙΔΩΡΙΚΗ που δόθηκε το 1935 στη Νέα Υόρκη. Ο Πιραντέλλο μιλάει για τη ζωή του στην Αμερική, για τα θεατρικά του έργα, για τον κινηματογράφο, και φυσικά για την Ελλάδα.

Τελευταία σημαντική αναφορά που μας απασχόλησε ιδιαιτέρως στη συνάντηση μας είναι η ένταξη του Πιραντέλλο στο φασιστικό κόμμα:  

"Το 1922 στήριξε δημόσια την πορεία των φασιστών πολιτοφυλακών προς τη Ρώμη, η οποία οδήγησε στην ανάληψη της εξουσίας από τον Μουσολίνι. Ενώ, το 1924, μετά την αποτρόπαια δολοφονία του σοσιαλιστή βουλευτή Giacomo Matteotti, σε μια δυσμενή περίοδο για το καθεστώς, απηύθυνε σε τηλεγράφημά του προς τον Μουσολίνι την επιθυμία του να γίνει δεκτός ως μέλος του φασιστικού κόμματος."Για περισσότερα: Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΛΕΥΡΑ  και ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΟΥΜΑΣ, “LUIGI PIRANDELLO (1876-1936)”

Κλείνοντας ας ρίξουμε μια ματιά στην αναμνηστική  φωτογραφία από τη συνάντηση μας.

Μια μικρή έκπληξη περίμενε την ομάδα μετά το τέλος της συζήτησης: Με πρωτοβουλία της Χαρούλας Αποστολίδου παρουσιάσαμε μια δραματοποιημένη εκδοχή του διηγήματος:  «Μετά την απιστία»: που το βρίσκουμε ελεύθερο στη συλλογή: «ΠΕΝΤΕ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΔΡΑΜΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΑΞΗ». Η Χαρούλα διασκεύασε το διήγημα και ανέλαβε τον ρόλο της αφηγήτριας. Γιώργος, Νίκος, Τασούλα, Έφη κι εγώ συμμετείχαμε ο καθένας με έναν ρόλο. Ευχαριστούμε τη Χαρούλα και τα υπόλοιπα μέλη της μικρής ομάδας θεατρικής ανάγνωσης που μας έδειξαν πόσο δημιουργικοί μπορούμε να γίνουμε μέσα από τις αναγνώσεις μας. Το κάλεσμα της Χαρούλας για υποστήριξη ανάλογων εγχειρημάτων είναι ανοιχτό και την διπλο-ευχαριστούμε για αυτό!

Η επόμενη μας συνάντηση μας θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 04/03 στις 11:00  στο Goethe για Γκαίτε! Βάλτε στο ημερολόγιο σας και ένα ακόμη ραντεβού: το Σάββατο 18/02 στις 19:00 βρισκόμαστε για μια δράση σχετική με την ύλη μας. Θα ενημερώσω πολύ σύντομα για αυτήν!  

Για πληροφορίες: blealoni.thessaloniki@gmail.com / 6941556689
Για εγγραφή στην ομάδα στο facebook: μπλε αλώνι
Ιδέα και συντονισμός: Χριστίνα Βουμβουράκη