Μπλε αλώνι, η 4η μας συνάντηση / Κ. Π. Καβάφης - Μικρός απολογισμός

…Απόγευμα η ώρα τέσσερες, είχαμε χωρισθεί

για μια εβδομάδα μόνο… Αλίμονον,

η εβδομάς εκείνη έγινε παντοτινή.

(Ο ήλιος του απογεύματος, Κ. Π. Καβάφης

Τέσσερες και μίση ήταν που βρεθήκαμε. Το πρώτο Σάββατο του 2023. Φιλοξενούμενοι σε έναν από τους «πιο παντοτινούς» χώρους της πόλης, στο καφέ του Μουσείου Φωτογραφίας. Για να μιλήσουμε για τον Καβάφη και να εξερευνήσουμε τη σχέση μας με τα ποιήματα του. 

Εδώ θα βρείτε το υλικό που προτάθηκε για ακρόαση και ανάγνωση:  ΚΑΒΑΦΗΣ – ΜΠΛΕ ΑΛΩΝΙ.  

Θα κάνω μια προσπάθεια να συντάξω έναν μικρό απολογισμό, αν και εκ των προτέρων γνωρίζω ότι θα είναι λειψός. Αυτή τη φορά θα ξεκινήσω με μία φωτογραφία από τη συνάντηση μας, για να πιάσουμε κάτι από την ατμόσφαιρα που γλύκαινε από το δειλινό, από την πανσέληνο και από το ξεκίνημα της νέας χρόνιας. Η "συνομιλία" μας με τον Καβάφη μας έβγαλε λίγο περισσότερο κάτι από τον εσωτερικό εαυτό μας και αυτό είναι κάτι που δεν μεταφέρεται, μόνο βιώνεται. 

Περνώντας στον Καβάφη να αρχίσω από το υλικό που αφοράει βιογραφικά στοιχεία. Ας δούμε την εικόνα του μέσα από ζωγραφικά σχέδια, σκίτσα, λιθογραφίες και πορτρέτα του Αλεξανδρινού ποιητή, από το 1918 έως το 1966, στην ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη: ΣΚΙΤΣΑ

Εδώ παίρνουμε μια ιδέα από την πολυπρόσωπη θεματική έκθεση Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ: «ΖΩΓΡΑΦΙΣΜΕΝΑ». 40 Σύγχρονοι Έλληνες Δημιουργοί (ενδεικτικά: Τσαρούχης, Τσόκλης, Φασιανός, Ψυχοπαίδης, Μποκόρος, Ξενάκης, Ρόρρος) που οργάνωσε το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη: ΕΚΘΕΣΗ 

Μια ξεχωριστή περίπτωση είναι αυτή του David Hockney

Λίγες φωτογραφίες από την ΟΙΚΙΑ ΚΑΒΑΦΗ στην Αλεξάνδρεια μας μεταφέρουν στον κόσμο του ποιητή. Η Οικία - Μουσείο Καβάφη που λειτουργεί κάτω από τη διαχείριση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Αίγυπτο. Από τον Απρίλιο του 2022 έχουν ξεκινήσει εργασίες αποκατάστασής.

Χειρόγραφα, φωτογραφίες, κείμενα ημερολογιακού χαρακτήρα (περισσότερα από 2.000 αρχειακά τεκμήρια) βρίσκουμε  στο ψηφιοποιημένο, ανοιχτά προσβάσιμο στο Αρχείο Καβάφη που έχει περιέλθει στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012.

Τη βιογραφία του την βρίσκουμε  στο βιβλίο «Ο βίος και το έργο του Κ. Π. Καβάφη» των Δημήτρη Δασκαλόπουλο και Μαρίας Στασινοπούλου, στις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, του οποίου οι πρώτες σελίδες είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση: ΚΑΒΑΦΗΣ - ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ. Επίσης, την βρίσκουμε στο βιβλίο «ΚΑΒΑΦΗΣ» του Robert Liddell, στις εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ. 

Με αφορμή την αναφορά μας στην συζήτηση σας στο βιβλίο "Il fascino dell’Egitto" (Μιλάνο, 1981) του Filippo Tomasso Marinetti, ενός από τους κύριους ιδρυτές του κινήματος του φουτουρισμού στις αρχές του 20ού αιώνα, διαβάζουμε για την συνάντηση τους:  Όταν ο Καβάφης συνάντησε το Μαρινέττι

Mία άλλη μεγάλη συνάντηση είναι αυτή με τον Νίκο Καζαντζάκη στο βιβλίο του “Ταξιδεύοντας: Ιταλία – Αίγυπτος – Σινά – Ιερουσαλήμ - Κύπρος”.  Ο Στρατής Τσίρκας μας μεταφέρει τη δική τους συνάντηση στο βιβλίο «Ο Καβάφης και η Εποχή του», των εκδόσεων Κέδρος, ενώ ο Μίμης Σουλιώτης μας μεταφέρει τι έκανε  στην Αθήνα ο Καβάφης τον καυτό Ιούλιο του 1901:  Ένα άσπρο πρωινό σακάκι.

Πληροφορίες από τον Τίμο Μαλάνο σε ένα εξαντλημένο βιβλίο των εκδόσεων Πρόσπερος βρίσκουμε εδώ: Τι έλεγε ο Καβάφης στους πιο στενούς του φίλους και σε δημοσιογράφους της εποχής

Εδώ ρίχνουμε μια ματιά στο «Λεύκωμα Καβάφη, 1863-1910» των εκδόσεων Ερμής

Μυθιστορηματικά μας μεταφέρουν στον κόσμο του ποιητή ο Θωμάς Κοροβίνης με το βιβλίο «Σκίρτημα ερωτικόν - Ο Κ.Π. Καβάφης εις την Πόλιν» (Εκδόσεις Άγρα, 2017) η Έρση Σωτηρόπουλου με το βιβλίο «Τι μένει από τη νύχτα» (Εκδόσεις Πατάκη,  2015) και ο Φίλιππος Φιλίππου με το βιβλίο «Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη» (Εκδόσεις Πατάκη 2003), μικρό απόσπασμα του οποίου διαβάσαμε στη συνάντηση μας.

Μυθοπλαστική διάθεση παρουσιάζει και το ευρηματικό ντοκιμαντέρ του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου  «Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα Συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη» (2008).

Μια γρήγορη ματιά στα βιογραφικά στοιχεία διαβάζουμε εδώ: «Κ. Π. Καβάφης: Ο σοφός οικονόμος των λέξεων και των ανεκδήλωτων αισθημάτων» ή βλέπουμε το επεισόδιο της σειράς «Έλληνες του πνεύματος και της τέχνης» του ΣΚΑΪ και τις ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ του Τάσου Ψαρρά από το αρχείο της ΕΡΤ.

Η Kατερίνα Κωστίου μας μιλάει για τον «παράδοξο» ποιητή Κ. Π. Καβάφης και τη μοναδικότητα της ποίησής του  (αναλυτικά το σχετικό, ανοιχτό ακαδημαϊκό μαθημ. το βρίσκεται εδώ: ΜΑΘΗΜΑ), ενώ μια σύντομη εισαγωγή μας προσφέρει ο Ερατοσθένη; Γ. Καψωμένος: Η ποίηση και η ποιητική του Κ. Π. Καβάφη.

Σχετικά με την απήχηση του έργου του στους λογοτεχνικούς κύκλους διαβάζουμε τι μας μεταφέρει ο Κωστής Παπαγιώργης από την η ανάγνωση του δοκιμίου «Κ. Π. Καβάφης» του Κώστα Κουτσουρέλη (Εκδοσεις Μελάνι, 2013). 

Μια γρήγορη ματιά σε υπερασπιστές της τέχνης του: ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ 

και σε αυτούς που εκφράζουν επιφύλαξη, αντιρρήσεις ή ύβρεις: ΠΑΛΑΜΑΣ,  ΚΑΤΣΙΜΠΑΛΗΣ.  

Εδώ διαβάζουμε τον παραλληλισμό του Καβάφη με τον Έλιοτ από τον ΣΕΦΕΡΗ και εδώ μια κριτική ανάγνωση αυτού από τον Νάσο Βαγενά.  Και εδώ μια ενδιαφέρουσα σύντομη εισήγηση της Μαρίας Ρώτα:  Ο αλεξανδρινός περίγυρος του Καβάφη

Περνώντας στο έργο του, τα ποιήματα του Καβάφη χωρίζονται από τον ίδιο τον ποιητή σε τρεις κατηγορίες:

•       Τα ιστορικά, που αναφέρονται σε ιστορικά περιστατικά ιδιαίτερα της Ελληνιστικής Εποχής – μέσα από τα οποία εκφράζονται σύγχρονες καταστάσεις. Κάποια ποιήματα προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και το Βυζάντιο, ή εχουν μυθολογικές αναφορές. Οι περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής και οι περισσότεροι ήρωές του είναι “ηττημένοι”.
  Προς διερεύνηση: Γιάννης Παπαθεοδώρου: Ο Ιστορικός Καβάφης, Πάνω σ’ έναν αρχαίο στίχο: Ο Καβάφης αναγνώστης του Πλουτάρχου | SNFCC, Ο Ελληνιστικός και Ρωμαϊκός κόσμος του Καβάφη. Ιστορία και δημιουργικότητα, Ανδρέας Σκαμπαρδώνης - Καβάφης & Ιστορικός Υλισμός, Ο Βυζαντινός Καβάφης – Ντοκιμαντέρ, Ο Καβάφης και η εποχή μας

•  Τα ερωτικά, όπου, κυριαρχεί η ανάμνηση και η αναπόληση και ο οραματισμός.
  
  Προς διερεύνηση:  Ο ερωτικός Καβάφης (Λέξεις & Σκέψεις στη Στέγη /14)  / Καβάφης: Σεξουαλικότητα, πολιτική και λογοτεχνία (Λέξεις & Σκέψεις στη Στέγη /14) / Στου δυνατού έρωτος το άκουσμα": τα ερωτικά προσωπεία του Καβάφη και η κριτική, «Σαν κ’ εμένα καμωμένοι» ή η δύναμη του ευάλωτου εαυτού

• Τα φιλοσοφικά-διδακτικά, που εκφράζουν απόψεις πάνω σε σημαντικά ζητήματα της ζωής και χαρακτηρίζονται για τον διδακτικό-παραινετικό τους χαρακτήρα.  
  
  Προς διερεύνηση: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΑ (μεταπτυχιακή εργασία),  Κ. Π. Καβάφης & Κ. Γ. Καρυωτάκης: Η Πληγή Της Ύπαρξης Και Τα Φάρμακα Της Ποίησης, Ο "διδακτικός" (;) Καβάφης, Η Ασπασία Παπαδοπεράκη φωτίζει τον Επικούρειο Καβάφη

Στο ερώτημα «Πως να διαβάζουμε τον Καβάφη» (ευτυχώς) δεν μας απαντάει ο Δημήτρης Δημηρούλης Στο Πατάρι του Gutenberg.

Αξίζει να διαβαστεί μία συνέντευξη Daniel Mendelsohn, όπως και η παρακολούθηση της συζήτησης: O Daniel Mendelsohn μιλάει για τον Καβάφη στη Στεγη  (Ο Ντάνιελ Μέντελσον είναι συγγραφέας και κλασικός φιλόλογος, καθώς και ένας από τους σημαντικότερους κριτικούς της εποχής μας. Έχει μεταφράσει στα αγγλικά τα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, τα οποία εκδόθηκαν το 2009 σε δύο τόμους, με δική του εισαγωγή και σχόλια.)

Αλλά ας δούμε από κοντά την ποίηση του Καβάφη μέσα απο 7 ποιήματα, 7 μαθήματα από το Onassis Foundation:

1) «Επάνοδος από την Ελλάδα» -Μιχάλης Χρυσανθόπουλος  / 2) «Ο Δημάρατος» Γιάννης Παπαθεοδώρου / 3) «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον»,Χριστίνα Ντουνιά, /4) «Η Πόλις» - Βασίλης Κολώνας   / 5) «Περιμένοντας τους βαρβάρους» - Μαρία Μπολέτση   /  6) «Εν τω Μηνί Αθύρ», Τάκης Καγιαλής / 7) «Συμεών», Ευγενία Σηφάκη

Περισσότερα ανακαλύψτε στα ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ στον Καβάφη: Επτά ΗΜΕΡΕΣ  της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, ΔΙΑΒΑΖΩ, ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ,  ΓΡΑΜΜΑΤΑ και ΤΕΧΝΕΣ και  ΝΕΑ ΤΕΧΝΗ του 1924

Υπό την επήρεια του μπλε αλωνιού- Καβάφη βγήκε το 15^οpodcast του ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΣΤΑΝΤΑΛ που το ακούτε στο Anchor ή στο Spotify. Χρήσιμο για την ακρόαση είναι το γραπτό κείμενο του ποιήματος «Εν τω μηνί Αθύρ».    

Για το τέλος άφησα τέσσερα μικρά δωράκια:

• ·        Τη μουσική λίστα στο Spotify  (ενδεικτικα: Θάνος Μικρούτσικος, Μάνος Χατζιδάκις, Δήμος Μουτσης, Σωκράτης Μάλαμας, Leonard Kohen): μπλε αλώνι-Καβάφης- spotify 
• ·        Τη γραμματοσειρά του Κ. Π. Καβάφη, που είναι βασισμένη στο Τετράδιο Σεγκόπουλου: Κατεβάστε την εδώ  
• ·        Το τετράδιο των συνταγών της μητέρας του Κωνσταντίνου, Χαρίκλειας Καβάφη: Γαλακτομπούρεκο, πανκέικς, σαλάτα με χαβιάρι     
• ·        Τον Καβάφη στο κινητό σας μέσω του app Κωνσταντίνος Καβάφης, Έργα

Τελικά αποτελέσματα για τη μικρή δημοσκόπηση στην ομάδα μας στο facebook έφερε πρώτο στη σειρά των προτιμήσεων μας το ποίημα το ποίημα «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» με 21%. Ακολουθούν από κοντά το «Περιμένοντας του Βαρβάρους» με 14%, στην τρίτη θέση η «Ιθάκη» και το «Επέστρεφε» με 11%, στην τέταρτη το ποίημα «Η Πόλις» με 10% και στην Πέμπτη τα «Κεριά» με 7%

Ευχαριστώ όσους και όσες παρευρέθηκαν!
Η επόμενη μας συνάντηση μας θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 04/02 στις 11:00.
Η αλλαγή ώρας έγινε ώστε να διευκολυνθεί ο «Κύκλος - Το εργαστήριο της InCommOn" για τη φιλοξενία μας. 

Θα επανέλθω σύντομα για περισσότερα στοιχεία!

Καλή μας Χρονιά! Με την ευχή να είναι μακρύς ο δρόμος μας ακούμε εδώ μία διαστημική Ιθάκη: Ithaca Axiom-1 και εδώ μία σε απαγγελία από τοn Sean Connery: Ithaca C. P. Cavafy

Για πληροφορίες: blealoni.thessaloniki@gmail.com / 6941556689
Για εγγραφή στην ομάδα στο facebook: μπλε αλώνι
Ιδέα και συντονισμός: Χριστίνα Βουμβουράκη

Update από τη συνάντηση της Αθήνας: ΜΠΟΥΚΕΤΟ ΘΑΥΜΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ - Για το Μπλε Αλώνι, Άννα Ρηγοπούλη Λιατήρη